Naukowe kalambury – scenariusz zajęć

Published On - 8 marca 2020

Agnieszka Materiały

Scenariusz zajęć z wykorzystaniem książek popularnonaukowych, przygotowany w ramach projektu „Para-buch! Książka w ruch!”.

Krótki opis zajęć:

Celem zajęć jest przybliżenie dzieciom nauki i oswojenie ich z pojęciami naukowymi za pomocą popularnej zabawy w kalambury. Podczas zabawy wykorzystujemy hasła odnoszące się do pojęć, terminów czy zjawisk z różnych dziedzin nauki. Dzieci pracując w grupach tworzą rysunki odpowiadające hasłom, a pozostałe grupy odgadują narysowane hasła.

Dziedzina: fizyka

Autorka scenariusza: Katarzyna Paterek

Grupa wiekowa: 8 lat i więcej

Czas trwania zajęć: 2 do 3 h

Słowa kluczowe: nauka, kalambury, współpraca, grupa, podgrupa, pojęcia i tematy wybrane z wykorzystywanych książek

Kluczowe pytania:

  • jak oswajać dzieci z pojęciami naukowymi?
  • jak uczyć dzieci współpracy w grupie?
  • jak łączyć naukę przez zabawę?
  • jak przyswajać nowe pojęcia naukowe?
  • jak wykorzystywać na zajęciach książkę o nauce?

Cele zajęć:

  • przedstawienie dzieciom książki Tomasza Rożka Nauka – to lubię. Od ziarnka piasku do gwiazd lub innych książek poświęconych nauce,
  • pokazanie dzieciom, na czym polega współpraca w grupie,
  • wykorzystanie elementu zabawy (przekazanie dzieciom, że zabawa może sprzyjać uczeniu się),
  • przyswojenie przez dzieci nowych pojęć naukowych.

Metody: krótkie wyjaśnienie – wykład, praca w podgrupach

Co jest potrzebne do przeprowadzenia zajęć?

W zależności od tego, jakimi zasobami dysponujesz, zdecyduj, jakich przedmiotów, pomocy, ozdób, umeblowania itp. użyjesz w trakcie zajęć. Przydadzą się: kartki, płachty dużego papieru – najlepiej użyć odwrotnej, czystej strony starego kalendarza, plakatów, ewentualnie szarego papieru pakowego, flamastry, nożyczki, klej, taśma klejąca, dywan, poduszki na podłodze itd. tablety lub rzutnik z ekranem.

Książki popularnonaukowe do wykorzystania (do wyboru):

Nauka – to lubię. Od ziarnka piasku do gwiazd Tomasza Rożka
Dlaczego… Wielcy odpowiadają na pytania małych (praca zbiorowa)
 Skąd się bierze… to wszystko, z czego korzystamy na co dzień Anny Michalak, Marii Szarf

Przebieg zajęć:

1. Powitanie dzieci, grupa ustawiona w kole, zabawa z imionami, np. pierwsze dziecko mówi: „Mam na imię Kasia”, a pozostałe imię Kasi („Cześć Kasia” itp.), aż zostaną przywitane wszystkie dzieci.

2. Informujemy dzieci, że będziemy się bawić w naukowe kalambury, a także o tym, że konieczne jest zastosowanie się do zasad panujących na zajęciach. Zasady zapisujemy na dużej planszy (może to być papier flipczartowy, tylna część nieużywanego plakatu, kalendarza itp.) i zawieszamy w widocznym miejscu, wyraźnie informując o tym dzieci. Przykładowe zasady:

  • słuchamy się, nie przekrzykujemy się,
  • każde dziecko jest tak samo ważne,
  • każde dziecko ma takie same prawa,
  • nie śmiejemy się z innych i nie dokuczamy sobie,
  • osoba dorosła jest osobą prowadzącą kalambury, przedstawia nasze zadania – dajemy jej naszą uwagę, kiedy o to poprosi.

Informujemy, że na kolejnych etapach naszej zabawy będziemy używać narzędzia dźwiękowego (np. dzwonka, grzechotki, gwizdka, pokrywki i drewnianej łyżki itp.), w które będziemy uderzać, by zaznaczyć, że zaczynamy kolejny punkt programu.

3. Zachęcamy dzieci, by pomogły przygotować stanowiska do zabawy. Przygotowujemy tyle stolików, ile planujemy grup dzieci, na każdym stoliku należy umieścić płachtę papieru i jakiś symbol odróżniający tę grupę od innych (np. figura geometryczna, zwierzę, kolor, kształt itp.).

4. Dzielimy dzieci na grupy, wykorzystując przygotowane wcześniej kartki z symbolami przypisanymi do danej grupy. Każde dziecko losuję kartkę, na której znajduje się rysunek danego symbolu (w zależności od liczby dzieci mamy np. 4 kwadraty, 4 kółka, 4 trójkąty, 4 romby).

5. Dzieci podchodzą do stolików oznaczonych tym samym symbolem co wylosowane przez nie na karteczkach. Rozdajemy dzieciom przygotowane wcześniej koperty (jedna koperta na stolik), na których są narysowane te same symbole, odpowiadające stolikom. W kopertach znajdują się hasła – tytuły rozdziałów z książki Tomasza Rożka. Przykładowe hasła:

  • Muzyka zer i jedynek
  • Uszy mogą widzieć
  • Światło żywi
  • Jak zrobić dziurę w wodzie?

Jeśli korzystamy z innych książek popularnonaukowych, chcemy zwiększyć lub zmniejszyć poziom trudności haseł i dostosować je do wieku dzieci, możemy przygotować inne hasła, np.:

  • Skąd się bierze obraz w telewizorze?
  • Dlaczego kosmos tak się mieni?
  • Jak powstaje elektryczność?
  • Skąd się wzięły oceany?
  • Jak powstają zdjęcia?
  • Jak długo pisze długopis?

Liczbę haseł dobieramy w zależności od tego, ile mamy czasu. Zadanie dzieci polega na narysowaniu otrzymanych haseł, przy czym samych haseł nie wolno wypowiadać na głos!

6. Każde hasło dzieci rysują wspólnie na płachcie papieru i – dodatkowo – indywidualnie na mniejszych kartkach. Następnie każda grupa – kolejno – próbuje odgadnąć narysowany kalambur. Dzieci z grupy, której hasło jest odgadywane, najpierw pokazują dużą kartkę z narysowanym wspólnie kalamburem, a potem – jako podpowiedzi – indywidualne rysunki dzieci. Po odgadnięciu danego hasła, odczytujemy na głos fragment książki odpowiadający temu hasłu – mogą to zrobić dzieci (z podziałem na role), rodzice, wolontariusz itp.

Zajęcia możemy urozmaicić wyświetlając dzieciom film edukacyjny poświęcony zjawiskom lub pojęciom, które wystąpiły w kalamburach.

7. Dziękujemy sobie za wspólną zabawę i wspólny czas, gratulujemy realizacji zadania. Sprzątamy stanowiska pracy – zachęcamy dzieci, by pomogły w sprzątaniu. Na zakończenie ustawiamy grupę w kole, łapiemy się wszyscy za ręce i puszczamy sobie „iskierkę”.

Przydatne linki: