Dziki a udomowiony – scenariusz zajęć

Scenariusz zajęć z wykorzystaniem książek popularnonaukowych, przygotowany w ramach projektu „Para-buch! Książka w ruch!”.

Krótki opis zajęć:

W trakcie zajęć dzieci poznają takie pojęcia, jak: „dzikość”, „udomowienie” („domestykacja”) i „antropocentryzm”. Odgrywają scenki i wcielają się w role różnych stworzeń, dzięki czemu kształtuje się ich świadomość i wrażliwość na sytuację i potrzeby zwierząt.

Dziedzina: biologia, przyroda, ekologia

Autorka scenariusza: Katarzyna Paterek

Grupa wiekowa: dzieci w wieku 5-8 lat

Czas trwania zajęć: około 2 godziny zegarowe, im młodsze dzieci, tym częstsze przerwy

Słowa kluczowe: dziki, dzikość, udomowienie, domestykacja, szacunek do przyrody, ekologia

Kluczowe pytania:

  • Czym różnią się dzikie zwierzęta od zwierząt domowych?
  • Które zwierzęta są bardziej cenne przyrodniczo?
  • Które zwierzęta są bardziej przydatne dla człowieka?
  • Na czym polega szacunek do dzikiej przyrody?

Cele zajęć:

  • poznanie pojęć: dziki, dzikość, dzika przyroda, dzikie zwierzęta,
  • poznanie/ rozwinięcie lub wprowadzenie pojęć: „udomowiony”, „domestykacja”, „zwierzęta hodowlane”,
  • rozwijanie umiejętności rozróżniania dzikiej przyrody od przyrody kształtowanej przez człowieka.

Książki popularnonaukowe do wykorzystania:

Jeleń Roksany Jędrzejewskiej-Wróbel

Metody pracy: pokaz, dyskusja, prezentacja, ćwiczenia praktyczne, praca na komputerach/ tabletach/smartfonach

Co jest potrzebne do przeprowadzenia zajęć?

  • kartki, kredki do rysowania, tablety lub rzutnik z ekranem

Przed zajęciami warto…

  • zapoznać się z teoriami i pojęciami dotyczącymi zajęć,
  • upewnić się, czy w natłoku obowiązków i w wyniku zmian we współczesnym świecie sami nie zatraciliśmy umiejętności odróżniania dzikich zwierząt od udomowionych,
  • poszukać dźwięków i odgłosów dzikich zwierząt, np. w serwisie YouTube i wybrać takie, jakie nam odpowiadają.

Przebieg zajęć:

1. Zapraszamy dzieci do zgromadzenia się wokół książki leżącej na środku pomieszczenia na stołku, klocku, skrzynce, krześle itp.
W tle włączamy odgłosy dzikiej przyrody z komputera na podpiętych głośnikach, np. z tej strony: https://www.youtube.com/watch?v=bmaurzGyXqU

2. Przywitanie w półokręgu – wszyscy siedzą wokół książki znajdującej się na podeście, a w tle wyciszamy dźwięki, aż do wyłączenia ich. Osoba prowadząca przedstawia się, opowiada o tym, jak będą wyglądały zajęcia.

3. Osoba prowadząca prosi, by każde dziecko powiedziało, jak ma na imię oraz jakie ma ulubione dzikie zwierzę.

Wskazówka: im starsze są dzieci, tym bardziej warto zachęcać je, by zapisywały nazwy zwierząt, które padają (np. dzieci zgłaszają się na ochotnika do zapisywania nazw zwierząt na flipczarcie). Uważnie słuchamy, jakie zwierzęta wymieniają dzieci. Zwracamy uwagę na to, czy wśród dzikich zwierząt pojawiają się jakieś zwierzęta udomowione, np. gospodarskie czy domowe, jak np. kot, pies, krowa, koń, świnia, kura i wszystkie inne. Osoba prowadząca zapisuje pojawiające się nazwy zwierząt na pojedynczych kartkach leżących obok książki.

Wskazówka: im starsze dzieci, tym bardziej warto zachęcać je, by zgłaszały się do zapisywania swoich odpowiedzi na kartce.

4. Pytanie do dzieci: co oznacza określenie „dzikie zwierzę”?

Wyjaśnienie pojęcia: „dziki”, „dzikość” ze Słownika języka polskiego https://sjp.pwn.pl/slowniki/dziki.html
dziki
«o zwierzętach: nieoswojony, niehodowany»
«o roślinach: nieuprawiany, rosnący w środowisku naturalnym»
«o terenach: pierwotny, niedostępny»

5. Możemy obejrzeć na tabletach lub na rzutniku filmy o dzikich zwierzętach i ich zwyczajach, np.: http://scholaris.pl/zasob/50359

6. Sprawdzamy, czy wszystkie zwierzęta wymienione przez dzieci są dzikie. Wybieramy kartki, na których zostały zapisane nazwy dzikich zwierząt i kładziemy je obok siebie. Obok kładziemy kartki z nazwami pozostałych zwierząt (jeśli się pojawiły) i wprowadzamy pojęcie: „udomowiony”.

Udomowienie: zmiana cech zwierząt poprzez działanie człowieka, które prowadzi do tego, że zwierzęta mogą być wykorzystywane do celów hodowlanych, nie boją się mieszkać w domach i uczą się zachowań, których ludzie się nie boją. Najwcześniej udomowiono psa, a najpóźniej konia.

7. Zachęcamy dzieci do narysowania wybranych dzikich zwierząt, a następnie do pokazywania (po kolei przez każde dziecko), jak poruszają się i jakie dźwięki wydają te zwierzęta. Prosimy, by po odegraniu „scenki” przez każde dziecko, pozostałe dzieci powtarzały dźwięki i ruchy odgrywanego zwierzęcia.

8. Następnie każde dziecko wciela się w narysowane przez siebie zwierzę. Prowadzimy spotkania z dzikimi zwierzętami po kolei: teraz witamy się, jak np. dzik (w roli dzika jedno z dzieci), a teraz witamy się, jak słonie (w roli słonia inne dziecko) itd. Witamy się ze sobą jako wszystkie dzikie zwierzęta. Po kolei dzieci stają się tymi zwierzętami.

9. Wspólne głośne czytanie i oglądanie rozdziałów książki Jeleń Roksany Jędrzejewskiej-Wróbel.
W trakcie i po czytaniu rozmowa z dziećmi o treści książki.

10. Rozmowa w kręgu z dziećmi z wykorzystaniem kartki, na której zapisywane były najważniejsze pojęcia podczas zajęć i podsumowanie najważniejszych treści podczas spotkania.

11. Osoba prowadząca pyta, czego dzieci się dowiedziały, co je zaskoczyło albo zaciekawiło.

12. Pożegnanie.

Możliwe modyfikacje:

Proponowana modyfikacja dotyczy możliwości skupienia się jedynie na zwierzętach domowych, udomowionych i pracy jedynie z nimi.

Przydatne linki:

Wartościowe artykuły i ciekawostki do zajęć można znaleźć np. na stronie National Geographic: https://www.national-geographic.pl/ludzie/udomowianie-zwierzat

Miesięcznik przyrodniczy „Dzikie życie” z artykułami nt. Dzikiej przyrody, np.:
https://dzikiezycie.pl/archiwum/2014/czerwiec-2014/dzikosc-pierwotnosc-naturalnosc-czy-jeszcze-wazne-w-ochronie-przyrody