Scenariusz zajęć z wykorzystaniem książek popularnonaukowych, przygotowany w ramach projektu „Para-buch! Książka w ruch!”.
Krótki opis zajęć:
Celem zajęć jest uwrażliwienie dzieci na stan środowiska naturalnego. Podczas spotkania dzieci dowiadują się, skąd biorą się śmieci, a także co można z nimi zrobić. W trakcie zajęć przekazujemy dzieciom wiedzę o segregowaniu odpadów i uświadamiamy je, dlaczego warto to robić codziennie. Poprzez zabawy ruchowe i samodzielne działania dzieci poznają najważniejsze pojęcia związane z ochroną przyrody.
Dziedzina: ekologia
Autorka scenariusza: Katarzyna Paterek
Grupa wiekowa: scenariusz przeznaczony jest dla dzieci w wieku 6 lat i starszych, jednak po uproszczeniu można korzystać z niego podczas zajęć dla dzieci młodszych.
Czas trwania zajęć: około 2 godzin zegarowych, z koniecznymi przerwami, im młodsze dzieci, tym częstszymi
Słowa kluczowe: odpowiedzialność, świadomość, ekologia, recykling, odpady, segregacja, „zero waste”
Kluczowe pytania:
- Jak zwiększać wiedzę o tym, że odpady szkodzą przyrodzie i środowisku?
- Dlaczego tak ważne jest segregowanie odpadów?
- Jak prawidłowo segregować odpady w odpowiednich pojemnikach?
- Jak wytłumaczyć, co to jest recykling?
- Jak dbać o środowisko poprzez ponowne wykorzystanie odpadów i ich segregację?
Cel zajęć:
- rozwijanie wiedzy i umiejętności segregacji odpadów,
- zwiększanie świadomości ekologicznej dzieci związanej z gospodarowaniem odpadami,
- rozwijanie postawy odpowiedzialności za środowisko.
Książki popularnonaukowe do wykorzystania:
Poczytam ci, mamo. Elementarz przyrodniczy Beaty Ostrowickiej
Draka Ekonieboraka Elizy Saromy Stępniewskiej oraz Iwony Wierzby
Metody pracy: pokaz, dyskusja, prezentacja, ćwiczenia praktyczne, rozmowa kierowana, zabawa ruchowa
Co jest potrzebne do przeprowadzenia zajęć?
kartki, płachty papieru, kredki do rysowania, klej, taśma klejąca, sznurek, drucik, gumki recepturki, nożyczki, tablety lub rzutnik z ekranem.
Ponadto będą nam potrzebne pojemniki – mogą to być kartony w trzech kolorach, czyste odpady z trzech różnych grup (tworzywa sztuczne, papierowe, szklane), jak również przedmioty z recyklingu: papier toaletowy, polar z plastikowych butelek, wazon z recyklingowanego szkła i inne, jakie uda nam się znaleźć.
Przed zajęciami warto…
- przygotować przykładowe odpady i je oczyścić,
- przygotować materiały pochodzące z recyklingu.
Przebieg zajęć:
1. Osoba prowadząca wita uczestników i mówi, o czym będą zajęcia. Możemy rozpocząć zabawą w kole, na przywitanie, powtórzeniem imienia każdego dziecka.
2. Osoba prowadząca pyta dzieci, czy wiedzą, co oznacza pojęcie „eko”, z czym im się kojarzy itd.
Zapisujemy to słowo na dużych płachtach papieru, np. ze starych plakatów, kalendarzy itp. Kładziemy płachty na podłodze i zachęcamy dzieci do rysowania wszystkiego, co kojarzy im się z pojęciem „eko”.
3. Następnie czytamy głośno wybraną część Elementarza dotyczącą segregacji odpadów.
4. Zadajemy dzieciom pytania-zagadki w postaci zdań, których treść dotyczy zagadnień omawianych na zajęciach. Prosimy dzieci o podnoszenie rąk oraz o odpowiedzi.
Przykładowe zdania:
Wszyscy je produkują. Można znaleźć je wszędzie. Większość z nich to opakowania. Czasami są niebezpieczne. Nie wolno ich palić w piecu domowym. Czasami brzydko pachną. Mogą być z papieru, plastiku, metalu lub szkła. Mogą się w nie zaplątać zwierzęta. Wyrzucamy je do kosza. Jest ich coraz więcej. Itd.
Dzieci odpowiadają, a osoba prowadząca wyjaśnia, o co chodzi, i że właśnie śmieci/odpady są tematem dzisiejszych zajęć.
5. Zabawa w ruchu „Eko wędrówka”
Rozkładamy w sali kilka plastikowych butelek (bez zakrętek). Na sygnał osoby prowadzącej dzieci zaczynają wędrówkę: ich zadanie polega na tym, by przejść z punktu „A” do punktu „B” omijając butelki (nie dotykając ich). W trakcie ćwiczenia osoba prowadząca dokłada coraz więcej śmieci: kule z gazet, worki foliowe, słoiki, inne butelki. Z czasem wędrówka staje się coraz trudniejsza. Osoba prowadząca zadaje dzieciom pytania:
Czemu coraz trudniej jest nam wędrować? Czy jest nam miło, gdy panuje taki bałagan? Dlaczego jest tak dużo odpadów? Skąd wzięły się te śmieci? Ile odpadów wytwarzamy? Kto wytwarza te śmieci? Co można zrobić z tymi odpadami?
Osoba prowadząca podsumowuje dyskusję i sugeruje, że wokół nas może być przyjemniej, jeśli będziemy ze sobą współpracować i szanować zasady.
6. Osoba prowadząca informuje dzieci, że jednym ze sposobów radzenia sobie z odpadami jest ich ponowne wykorzystanie, czyli recykling. Pytamy dzieci, co znaczy słowo recykling.
Możemy wspierać się definicją dostępną na stronie: https://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/leksykon-ekologii-i-ochrony-srodowiska/recykling
Osoba prowadząca prezentuje dzieciom przedmioty wyprodukowane zgodnie z zasadami recyklingu i wyjaśnia, z jakich surowców wtórnych zostały wykonane: papier toaletowy z makulatury, polar z plastikowych butelek, długopis z kartonu, wazon ze szkła i inne produkty, które znajdziemy w swoim otoczeniu. Pyta dzieci, czy znają inne przedmioty, które kiedyś były odpadami, ale zostały wykorzystane ponownie. Pyta też o to, co zdaniem dzieci można zrobić, by śmieci było mniej (działania w duchu „zero waste”).
7. Osoba prowadząca zaznacza, że aby odpady mogły zostać ponownie przetworzone i wykorzystane, wcześniej trzeba je odpowiednio posegregować. Pyta, co znaczy słowo segregacja. Można się wesprzeć hasłem ze Słownika języka polskiego; https://sjp.pwn.pl/slowniki/segregacja.html
Osoba prowadząca pyta dzieci:
Czy segregujecie śmieci w swoim domu? Czy widzieliście pojemniki do segregacji wokół siebie? Jak myślicie – czemu segregowanie śmieci jest takie ważne?
8. Osoba prowadząca zachęca dzieci do samodzielnego wykonania pojemników na odpady, a wcześniej wskazuje i omawia rodzaje pojemników na zdjęciach lub wybranych stronach internetowych, i wyjaśnia, do których należy wrzucać odpowiednie odpady: niebieski – makulatura, zielony – szkło, żółty – tworzywa sztuczne. Można wymienić również inne kolory pojemników lub worków na śmieci.
9. Zadanie: wracamy do śmieci z „eko-wędrówki”. Dzieci mają za zadanie posegregować rozsypane w sali odpady do odpowiednich pojemników, które wcześniej same przygotowały.
10. Osoba prowadząca zachęca dzieci do powrotu do rysowanych na początku zajęć skojarzeń ze słowem „eko”. Zachęca do dorysowania kolejnych skojarzeń po zajęciach. Czy uda się narysować coś jeszcze?
Pyta też, dlaczego rysowaliśmy na odwrocie starych plakatów lub kalendarzy? A także, dlaczego nie rozdajemy ponownie kartek, tylko zachęcamy do wykorzystywania wolnych przestrzeni na kartkach, na których początkowo rysowaliśmy? Mówi, że po to, aby je ponownie wykorzystać, nie marnować i nie wyrzucać od razu tych, które mogą być nam jeszcze służyć. Wyjaśnia, że taka postawa nazywa się po angielsku „zero waste”, czyli „niemarnowanie” rzeczy.
11. Kończymy zajęcia, pytając dzieci, co było dla nich ważne podczas tych zajęć.
Możliwe modyfikacje:
Zachęcamy do używania na zajęciach i spotkaniach z dziećmi krótszych lub dłuższych filmów o tematyce ekologicznej, np.: https://www.ekologia.pl/wiedza/filmy/popularne/
Możemy je wplatać w trakcie zajęć.
Przydatne linki:
Scenariusze zajęć ekologicznych z różnymi klasami w szkołach w organizacji, która zajmuje się ekologią: https://www.zrodla.org/edukacja/scenariusze/
Zachęcamy także do sprawdzania materiałów dostępnych na obozach przyrodniczych w duchu głębokiej ekologii Tęczowych Wojowników: https://zielonaedukacja.pl/
Strona miesięcznika o tematyce przyrodniczej: https://dzikiezycie.pl/